کد مطلب:46873 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » قرآن

آيهء 38سورهء انعام مي فرمايد: .

دليل حشرت آن ها چيست ؟ آن ها كه اعمال اختياري ندارند.

در ذيل اين آيه علامهء طباطبايي بحث مفصّلي دربارهء حيوانات و معناي أمّت و حشر و نشر آنان دارد.ما به اهمّ مطالب ايشان مي پردازيم :

مي فرمايد: اين ك حيوانات زميني و هوايي گروه هايي مانند انسان ها هستند, نه به اين معنا است كه آنان هم چون انسان ها داراي جامع واحدي هستند و مانند انسان مدني بالطبع و اجتماعي باشند. حيوانات نيز مانند انسان هانحوه اي از زندگاني از قبيل دفاع از خود و تهيهء غذا و توليد نسل و نگهداري و غذا دادن به فرزندان دارند و داراي ادراك و شعور هستند, گرچه اين خصايص فطري و از درون آن ها است و به اين نحوه آفريده شده اند.

از طرفي دقّت در رفتار و خصائص حيوانات انسان را به وجود يك نحوه شعور و ادراك در آن ها مي رساند, مثلاًدقّت در زندگي مورچه ها و زنبورهاي عسل يا زيركي و توانايي هايي كه در بعضي از حيوانات مشاهده مي شود,دلالت مي كند كه آن ها از شعور و توانايي هايي برخوردار هستند.

همين طور در مقايسه بين حيوانات مشاهده مي شود مثلاً يك خروس با خروس ديگر يا يك قوچ با قوچ ديگري داراي خُلق و خوي متفاوت هستند يا مي بينيم بعضي از آن ها قساوت و سخت دلي بيشتري از ديگران دارند.

بنابراين اگر حشر و نشري در روز قيامت براي حيوانات متصور شود, امري ممكن است و اشكال عقلي بر آن متصوّر نيست .

آيا حشر يحوانات مانند حشر انسان ها است ؟ آيا مجازات حيوانات مانند مجازات انسان ها است ؟

اين مسلّم است كه نحوهء مجازات آنان با نحوهء مجازات انسان ها متفاوت خواهد بود, زيرا انسان از اختيار و عقل برخوردار است , ولي حيوانات از اين دو عامل قوي محروم هستند. اما اين بدان معنا نيست كه حيوانات هيچ نحوه شعوري نداشته باشند, بلكه آنان نيز به اندازهء شعوري كه دارند, قابل مجازات هستند. پس اگر در اين آيه از حشرآن ها سخن به ميان آمده , بُعدي ندارد.(1)

علّت حشر حيوانات دو چيز مي تواند باشد:

1 پاسخ گويي به تجاوزاتي كه به يكديگر كرده اند;

2 شكايت و دادخواهي از بعضي انسان هايي كه به آن ها ظلم روا داشته اند.

در هر دو مورد روايايي وارد شده است :

در مورد اوّل از ابوذر نقل شده است كه ما نزد پيامبر6بوديم و دو قوچ به يكديگر شاخ مي زدند. پيامبر6رمود: .(2)

نيز از پيامبر6روايت شده است : .(3)

در مورد دوم , پيامبر6شتري را ديد كه او را بسته بودند, ولي جهاز او را برنداشته بودند و جهاز بر شترسنگيني مي كرد. پيامبر6فرمود: .(4)

(پـاورقي 1.الميزان , ج 7 ص 76

(پـاورقي 2.مجمع البيان , ج 4 ص 461

(پـاورقي 3.همان .

(پـاورقي 4.تفسير الصافي , ج 2 ص 119